در قسمت اول و پیشین این مقاله، به معرفی برخی از پروتکل‌هایی که از آن‌ها برای برقراری تماس از طریق IP استفاده می‌شود، پرداخته شد. این پروتکل‌ها شامل مواردی همچون پروتکل H.323، Media Gateway Control Protocol یا به اختصار MGCP، Skinny Client Control Protocol یا به اختصار SCCP و Session Initiation Protocol یا به اختصار SIP بودند. در قسمت دوم و نهایی این مقاله نیز به معرفی باقی این پروتکل‌ها خواهیم پرداخت.
پروتکل‌های Digital Telephony
پروتکل‌های Digital Telephony از یک Common Channel Signaling یا به اختصار CCS استفاده می‌کنند که در واقع یک کانال اختصاصی است که فقط سیگنال‌ها را حمل می‌کند. در یک لینک ارتباطیT1 ، روند ارسال اطلاعات به این صورت است که یک کانال، سیگنال‌ها را حمل می‌کند و دیگر کانال‌ها تصویر یا داده را ارسال می‌کنند. نسل آخر CCS که با نام Signaling System 7 یا SS7 شناخته می‌شود، نظارت، رسیدگی، Toneها و خدمات مختلفی را مانند Automatic Number Identification یا ANI که در واقع روشی است که جهت شناسایی تماس گیرنده استفاده می شود، ارائه می‌دهد.
لازم به ذکر است Integrated Services Digital Network یا ISDN مجموعه‌ای از استانداردهای جهانی را برای دسترسی کاربری به خدمات شبکه‌ای عمومی یا خصوص مشخص می‌نماید. ISDN برای کاربران هم ارتباطات مبتنی بر Circuit و هم ارتباطات مبتنی بر Packet را فراهم می‌آورد.
Basic Rate Interface یا به اختصار BRI چیست؟
BRI که برای ارتباطات دفتری یا خانگی از آن استفاده می‌شود، دو B-Channel برای صدا و داده و یک D-Channel برای سیگنال‌دهی ارائه می‌دهد.
T1 Primary Rate Interface یا به اختصار T1 PRI
بطور کلی ارتباطات سازمانی در آمریکای شمالی و ژاپن از T1 PRI استفاده می‌کنند. T1 PRI تعداد 23 عدد B-Channel برای صدا و داده و یک D-Channel برای سیگنال‌دهی رایج، ارائه می‌دهد. در ضمن T1 PRI از نرخ ارتباطی 1.544 مگابایت بر ثانیه بهره می‌برد.
E1 Primary Rate Interface یا به اختصار E1 PRI
ارتباطات سازمانی در اروپا از E1 PRI استفاده می‌کنند. E1 PRI تعداد 30 عدد B-Channel برای صدا و داده، یک D-Channel برای سیگنال‌دهی رایج کانال و یک کانال Framing ارائه می‌دهد. E1 PRI از نرخ ارتباطی 2.048 مگابایت بر ثانیه بهره می‌برد.
Q.Signaling یا به اختصار QSIG
از آن‌جایی که اصولا سازمان‌ها تجهیزات Telecommunication خود را از چندین شرکت مختلف دریافت می‌کنند، استفاده از پروتکل سیستمی QSIG، باعث تعامل‌پذیری بیشتری جهت همگام‌سازی و استفاده از تجهیزات متنوع Telecommunication می‌گردد. این پروتکل مجموعه‌ای از استانداردهای بین‌المللی، پروتکل‌های سرویس‌دهی و سیگنال‌دهی را برای Private Integrated Services Networks یا به عبارتی PISNها تعریف می‌کند. این استاندارد‌ها از مفاهیم ISDN استفاده کرده و خود را با چهارچوب International Standards for Open Systems Interconnection که توسط ISO/IEC تعیین شده است، وفق می‌دهند. در ضمن پروتکل QSIG به‌عنوان یک متغیر از سیگنال‌دهی صوتی ISDN D-Channel عمل می‌کند و استانداردهای ISDN Q.921 و Q.931 اساس این پروتکل را فراهم می‌کنند که استانداری جهانی برای PBX Interconnection نیز هست.
پروتکل QSIG، سرویس‌های سوئیچینگ صدای سیسکو را قادر می‌سازد که به دیگر PBXها و سیستم‌های کلیدی که با استفاده از پروتکل QSIG ارتباط برقرار می‌کنند، متصل گردد. جهت برقراری تماس ابتداییِ QSIG، تجهیزات سیسکو تماس‌های صوتی دریافتی را از یک دستگاه Private Integrated Services Network Exchange یا PINX، از طریق WAN به یک تجهیز سیسکو مسیریابی کرده و می‌تواند بسته‌های سیگنال‌دهی و صوتی را به یک دستگاه PINX دیگر ارسال کند. این دستگاه‌ها در واقع PBXها، سیستم‌های کلیدی یا سرورهای Cisco Unified Communications Manager هستند که از پروتکل QSIG پشتیبانی می‌کنند.
در یک تماس ساده‌ی QSIG، کاربر در PINX می‌تواند با کاربر دیگری که از یک Remote PINX استفاده می‌کند، تماس برقرار کند. این روند به ترتیبی صورت می‌گیرد که در حین زنگ خوردن، فرد مخاطب، نام تماس‌گیرنده و شماره‌ی وی را دریافت می‌کند. هنگام برقراری تماس در Remote PINX، تماس‌گیرنده، نام مخاطب تماس و شماره‌ی وی را دریافت می‌کند. تمام ویژگی‌هایی که دردسترس یک کاربر PBX هستند، در طول شبکه به وضوح عمل می‌کنند. درصورتی که هر دو طرف تماس از مجموعه ویژگی‌های QSIG یکسانی پشتیبانی کنند، پروتکل QSIG قابلیت‌های شبکه‌ای مکمل و اضافی را همانطور که برای PISNها تعریف‌شده است، فراهم می‌آورد.جهت فراهم‌آوردن این قابلیت‌های مازاد برای کاربران شبکه، باید مطمئن شد که تمام PBXهای شبکه از مجموعه قابلیت‌های مشابهی استفاده می‌کنند.
لازم به ذکر است که شرکت سیسکو عملکرد قابلیت Cisco Unified Communications Manager QSIG را با ارائه‌دهندگان PBX زیر تست کرده است: Lucent/Avaya Definity G3R با استفاده از T1 یا E1، Avaya Multi Vantage and Communication Manager، Alcatel 4400 با استفاده از T1 یا E1، Ericsson MD110 با استفاده از E1، Nortel Meridian با استفاده از T1 یا E1، Siemens Hicom 300 E CS با استفاده از T1، Siemens Hicom 300 E با استفاده از E1 و Siemens HiPath 4000.
بررسی Annex M.1 یا ویژگی Message Tunneling برای QSIG
ویژگی Annex M.1 از Trunkهای درون کلاستری و H.225 استفاده می‌کند تا اطلاعات پروتکلی غیر H.323 را در پیام‌های سیگنال‌دهی H.323، میان Cisco Unified Communications Managerها انتقال دهد. Annex M.1 از تماس‌های QSIG و اتصالات سیگنال‌دهی فارغ از تماس QSIG پشتیبانی می‌کند. پس از اتمام پیکربندیِ Inter-cluster Trunk در Cisco Unified Communications Manager Administration، QSIG Tunneling از ویژگی‌های ذیل پشتیبانی می‌کند:
- تکمیل تماس (Call Completion)
- دایورت تماس (Call Diversion)
- انتقال تماس (Call Transfer)
- سرویس‌های شناسایی هویت (Identification Services)
- نشانگر پیامِ دریافتی (Message Waiting Indication)
- جایگزینی مسیر (Path Replacement)
برای تغییر تجهیزات مشخص Third-Party، ویژگی Annex M.1 می‌تواند از H.323 Gatewayها نیز برای انتقال اطلاعات پروتکلی غیر H.323 در پیام‌های سیگنال‌دهی H.323 میان Cisco Unified Communications Managerها استفاده کند.
برای اینکه Cisco Unified Communications از QSIG Tunneling پشتیبانی کند، باید گزینه‌ی QSIG در فهرست Tunneled Protocol انتخاب شده و گزینه‌ی Path Replacement Support در صفحه‌ی Trunk Configuration در Cisco Unified Communications Manager Administration تیک زده شده باشد. به‌صورت پیش‌فرض، Cisco Unified Communications Manager گزینه‌ی Tunneled Protocol را روی None تنظیم می‌کند؛ پس از پیکربندی گزینه‌ی QSIG Tunneled Protocol، گزینه‌ی Path Replacement Support خودبه‌خود تیک زده می‌شود. اگر به Path Replacement در Trunkهای Annex M.1 یا QSIG-Tunneled نیازی نباشد، می‌توان تیک این گزینه را برداشت.
وقتی فیلد Tunneled Protocol روی None تنظیم شده باشد، Cisco Unified Communications Manager به‌صورت خودکار گزینه‌ی Path Replacement Support را از دسترس خارج می‌کند. وقتی فیلد Tunneled Protocol روی QSIG تنظیم شود، نمی‌توان گزینه‌های (Redirecting Number IE Delivery (Inbound)، Redirecting Number IE Delivery (Outbound یا Display IE Delivery را تنظیم نمود.
QSIG Tunneling برروی SIP Trunk
در محیط پردازش تماسی که از Session Initiation Protocol یا SIP استفاده می‌کند، می‌توان از SIP Trunkها برای پیکربندی یک اینترفیس سیگنال‌دهی با Cisco Unified Communications Manager جهت برقراری تماس‌های SIP استفاده کرد. SIP Trunkها (یا اینترفیس‌های سیگنال‌دهی) با یک پروکسی سرور SIP به کلاسترهای Cisco Unified Communications Manager متصل می‌شوند. اینترفیس سیگنال‌دهی SIP از درخواست‌ها و پاسخ‌ها برای برقراری، حفظ و قطع تماس‌هایا Sessionهای میان دو یا چند Endpoint استفاده می‌کند.Cisco Unified Communications Manager از QSIG Tunneling بر روی یک SIP Trunk پشتیبانی می‌کند. QSIG Tunneling از ویژگی‌های ذیل پشتیبانی می‌کند:
- تکمیل تماس (Call Completion)
- دایورت تماس (Call Diversion)
- انتقال تماس (Call Transfer)
- سرویس‌های شناسایی هویت (Identification Services)
- نشانگر پیامِ دریافتی (Message Waiting Indication)
جایگزینی مسیر (Path Replacement) برای اینکه Cisco Unified Communications از QSIG Tunneling بر روی یک SIP Trunk پشتیبانی کند، باید گزینه‌ی QSIG در فهرست Tunneled Protocol انتخاب شده و گزینه‌ی Path Replacement Support در صفحه‌ی Trunk Configuration تیک خورده باشد. به‌صورت پیش‌فرض، Cisco Unified Communications Manager گزینه‌ی Tunneled Protocol را روی None تنظیم می‌کند؛ پس از پیکربندی گزینه‌ی QSIG Tunneled Protocol، گزینه‌ی Path Replacement Support خودبه‌خود تیک زده می‌شود. اگر به جایگزینی مسیر در Trunkهای Annex M.1 یا QSIG-Tunneled نیازی نباشد، می‌توان تیک این گزینه را برداشت.
هنگامی‌که یک SIP Trunk با انتخاب Cisco Intercompany Media Engine به‌عنوان Trunk Service Type ساخته می‌شود، پیش‌فرض فیلد Tunneled Protocol برروی QSIG تنظیم شده است. لازم به ذکر است که QSIG باید پروتکلِ Tunneled باشد تا ویژگی‌های QSIG برروی یک Cisco IME Trunk کار کنند.
Headerهای Remote-Party-ID یا RPID که از SIP Gateway دریافت شوند، می‌توانند در محتوای QSIG تداخل ایجاد کنند و موجب ایجاد رفتار غیرمترقبه‌ای در قابلیت‌های Call Back شوند. برای جلوگیری از تداخل با محتوای QSIG، باید RIPD Headerها در SIP Gateway غیرفعال گردند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
ارزیابی پروتکل‌های انتقال صدا بر روی بستر شبکه (VoIP) – قسمت اول
ارزیابی پروتکل‌های انتقال صدا بر روی بستر شبکه (VoIP) – قسمت دوم (پایانی)
